نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار روابط بین ‌الملل عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

     منطقه خاورمیانه بنا بر اغلب برآورد­هایی که شده است، تا آینده قابل پیش­بینی، یکی از بحران خیزترین مناطق جهان باقی خواهد ماند. این منطقه به لحاظ اهمیت ژئواستراتژیک، اقتصادی و سیاسی، و نیز به عنوان یکی از مناطق پنج گانه اقتصادی جهان، به عنوان یک هارت­لند جهان و خارج نزدیک ابر قدرت­ها به حساب می­آید. سال­های پیش، شاهد خیزش و رشد جنبش­های اعتراضی در خاورمیانه بوده­ایم که این اعتراضات در برخی کشورها تا انقلاب هم پیش رفته است. نقطه آغاز دومینوی اعتراضات و انقلابات از تونس سر بر آورد و به گفته هانتینگتون به تدریج سایر کشور های را وارد جرگه انتقال کرده است. در این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش هستیم که علت بیداری و انقلابی­شدن کشورهای خاورمیانه و چرایی تکوین اندیشه انقلاب را در اذهان و ادراک مردم منطقه واکاوی نمائیم. در پاسخ به سؤال اصلی پژوهش، برآمدن نیرو های اجتماعی و سیاسی که خواستار عبور از گذرگاه محافظه­کاری و رسیدن به میدان سیاست تغییر بودند، مفروض گرفته شد. بنابراین، یافته های پژوهش نشان می دهد که این نیرو ها، سیاست حفظ وضع موجود حاکمان کشورشان را به عنوان حاکمان وابسته به غرب تعریف نمودند و در صدد به چالش کشاندن آن برای رسیدن به تغییر وضع موجود و مطلوب تلاش می­کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Systemic Causes and Islamic Awakening in the Middle East

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Jafari

Associate Professor of International Relations, Department of Political Sciences, Faculty of Law and Political Science, University of Mazandaran,

چکیده [English]

According to often done estimations, to the foreseeable future, The Middle East will remain as one of the most rising crisis regions of the world area. This region is accounted as Hart Land of the world and abroad near superpower with respect to strategic importance, economic and political, as well as one of the regions of the world economy. In recent months, we witness the rise and growth protest movements in the Middle East, so it is gone to revolution in some countries. Starting point of protest and revolutions domino appears from Tunisia and according to Samuel Huntington: “gradually, other countries have been moved into transfer colony”. In this research, we try to answer this question that survey the cause of being revolution of region country and the reason of creation revolution thoughts in area people’s imagines and perceptions. In response, it was given to raise social, political and Islamism forces that want to cross the conservatism pass and to reach change policy arena. In the other words, these forces defined country rulers’ protect policy of status quo as its non-self and other and try to challenge it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revolutions Domino"
  • The Middle East
  • Islamism"
  • Security"
  • "
  • Status Quo and Revisionism Policy"
آشوری، داریوش (1389)، دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید.
ازغندی، علیرضا و جهانگیری، سعید (1397)، «واکاوی سیاست خارجی دونالد ترامپ در خاورمیانه و چالش های پیش روی آن (ابعاد و رویکردها)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 5، تابستان، صص 25-1.
بال، ترنس و ریچارد دگر (1386)، ایدئولوژی های سیاسی و آرمان دمکراتیک، ترجمه احمد صبوری، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
بانک جهانی (1387)، توسعه اقتصادی و چشم انداز های آن در خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه سید صفدر حسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
برزگر، ابراهیم (1388)، «پیش بینی تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر خاورمیانه»، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 1، صص 57-33.
برزگر، کیهان (1385)، «جایگاه تروریسم جدید در مطالعات خاورمیانه و روابط بین الملل»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 4، صص 74-57.
بروملی، سیمون (1388)، «استثنا بودن خاورمیانه در گذار به دمکراسی؛ افسانه یا واقعیت»، ترجمه آراز امین ناصری، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال شانزدهم، شماره 1، صص 142-111.
بشیریه، حسین (1386)، تاریخ اندیشه های سیاسی در قرن بیستم: لیبرالیسم و محافظه کاری، تهران: نشر نی.
پور احمدی، حسین (1388)، «تأثیر اهداف راهبردی آمریکا در خاورمیانه بر منافع جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه بین المللی روابط خارجی، سال اول، شماره 2، صص 88-57.
جعفری، علی اکبر (1389)، منافع استراتژیک مشترک و اتحاد آمریکا- اسراییل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
جوان شهرکی، مریم (1387)، سیاست خارجی قدرت های بزرگ و اصلاحات در خاورمیانه، تهران: انتشارات پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
حیدرقلی زاده، جعفر و بیگی، جمال (1396)، «تأملی بر استراتژی ایالات‌متحده آمریکا در قبال بیداری اسلامی منطقه خاورمیانه از منظر حقوق بین‌الملل»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 1، شماره 1، تابستان، صص 157-141.
خدابخشی، لیلا و نجاتی، محمدحسین (1398)، «نقش ژئوپلیتیک در طراحی استراتژی امنیت ملی ایالات متحده آمریکا (بوش و اوباما)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 9، تابستان، صص 108-81.
دهشیار، حسین (1382)، سیاست خارجی آمریکا در آسیا، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
دهشیار، حسین (1383)، «خاورمیانه دمکراتیک: نا کجا آباد آمریکایی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال یازدهم، شماره 2، صص 26-1.
دهشیار، حسین (1387-1386)، «الگو های امنیتی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره های 1 و 4، صص 60-41.
دهقانی، سید جلال (1383)، «مطالعات ایران؛ طرح خاورمیانه بزرگ و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 25، صص 500-475.
روبین، باری (1380)، «ارتش و سیاست در خاورمیانه»، ترجمه ناصر حسن پور، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 27، صص 308-290.
سبحانی، محمد علی (1385)، «ارزیابی سیاست خاورمیانه ای آمریکا»، نامه علوم اجتماعی، شماره های 106 و 107 و 108، صص 23-18.
عالم، عبدالرحمن (1379)، «بازبینی طیف گرایش های سیاسی»،  فصلنامه سیاست، شماره 48، صص 154-115.
غنوشی، راشد (1992)، «اسلام و غرب: واقعیات و چشم انداز ها»، سخنرانی در سمینار مرکز مطالعات دمکراتیک دانشگاه وست مینستر، 6 اکتبر.
قربانی، فهیمه (1386)، «تروریسم و دمکراسی سازی در سیاست خارجی آمریکا در منطقه خلیج فارس پس از 11 سپتامبر: عربستان سعودی و کویت»،  فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره های 2 و 3، صص 122-87.
قهرمان پور، رحمان (1383)، «جهانی شدن و بحران هویت در کشور های خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره های 3 و 4، صص 41-21.
لی نور جی، مارتین (1371)، «رهیافتی جامع برای مطالعه امنیت ملی در خاورمیانه»، ترجمه قدیر نصری مشکینی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره 3، صص 194-173.
مک لین، ایان (1381)، فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد، ترجمه حمید احمدی، تهران: نشر میزان.
مورگنتا، هانس. جی (1374)، سیاست میان ملت ها، ترجمه حمیرا مشیر زاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
موسوی شفائی، مسعود (1388)، «نو محافظه کاری و هژمونی آمریکا؛تحول هژمونی آمریکا در عصر نو محافظه کاران»،  فصلنامه مطالعات بین المللی روابط خارجی، سال اول، شماره 2، صص 152-119.
موسوی، سید حسین (1387-1386)، «درباره ی انتقال مرکز ثقل سیاسی ایران به خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره های 53-52، صص8-1.
موسوی، سید حسین (1388)، «میانه رو ها و رادیکال ها در خاورمیانه و راهبرد آمریکا»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 56، صص 12-1.
الویشس هینبوش، ریموند (1382)، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمه علی گل محمدی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
هالیدی، فِرِد (1386)، «خاورمیانه و روابط بین الملل: قدرت، سیاست و ایدئولوژی»، ترجمه سید جواد صالحی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره های 51-50، صص 189-181.
هانتر، شیرین (1381)، «اسلام گرایی: نقش سیاسی جنبش های اسلام گرا در خاورمیانه معاصر»، ترجمه پرویز کریمی ناصری و مریم سلمان یزدی،  فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شماره 29، صص 184- 145.
هانتینگتون، ساموئل (1386)، نظریه برخورد تمدنها: هانتینگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
هی وود، اندرو (1387)،  درآمدی بر ایدئولوژیهای سیاسی: از لیبرالیسم تا بنیاد گرایی، ترجمه محمد رفیعی مهر آبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
هی وود، اندرو (1389)، سیاست، ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: نشر نی.
Parmar, Inderjeet. Michael Cox (2010), Soft Power And U.S. Forien Policy: Theoretical, Historical And Contemporary Perspectives, Routledge, New York.
Sodaro, Michael J (2008), Comparative Politics: A Global Introduction, Published By MC Graw- Hill.
Thrall A, Trevor. Jane k Cramer (2009), American Forien Policy And The politics Of Fear: Threat Inflation Since 9/11, Routledge, New York.
Ahmadi, Hamid (2006), “The Greater Middle east Initiative: Internal Contradictions And External Problems”, Discourse: An Iranian Quarterly, Vol. 7-8, No. 1& 4, PP. 59-72.
Cand land, Christopher (2007), “The U.S. Greater Middle East Initiative: Implications For Persian Gulf Economices and politics”, The International Journal Of International Affairs, Vol. XIX, No. 2, PP. 81-94.
Gelner, Earnst (1981), “Muslim Society”, Cambridge University Press.
MacFarlane, Neil S (1991), “Impact Of Super Power Collaboration On The Third World”, Third World Security In Post Cold War Era, PP.125-145.
Saghafi- Ameri, Nasser (2004), “New Trends In The EU- US Security Relationship: Implications For The Middle East, Persian Gulf & Iran”, Discourse: An Iranian Quarterly, Vol. 6, No. 1, PP 77-100.